A prol da educación
Noelia Castro Yáñez
Cando era unha pícara, porque cativa seica era a fame, o avó Libardo acompañoume moitas veces na mañanciña á parada onde agardaba polo autobús da escola. Alí, ao carón da caseta de Mariño, daquela que polas aldeas aínda pasaba a liña recollendo á rapazada, porque a había, non coma agora, que nin pasa nin hai moito a quen recoller. Algúns aínda quedan, esquecidos por institucións que en lugar de poñeren medios para priorizar unha viaxe cómoda e segura ás escolas, prefiren que se molesten as familias no traxecto porque é preferible facerlles tres parques, por exemplo. Pero ese é outro tema que daría para moito e prefiro hoxe contarvos outro conto, que de conto só ten o nome porque aínda se me poñen os papos colorados cando o lembro.
O avó daquela tiña xestos que a min se me tornaban decimonónicos, sacaba a pucha para falar con calquera e xa non se diga para entrar nalgures. Ata o teño visto apretar forte a gorra contra o peito en sinal de agradecemento. A leria veu porque el sempre daba os bos días cando chegaba, e eu, mediante aprendizaxe por exemplificación, pois tamén. Que aconteceu? Que ao quinto ou sexto día de que non mos respondese ninguén pois cansei, e en modo protesta un mércores cediño cheguei á parada e chea de razón non abrín a boca. Labios sellados, boca muda. O avó non daba creto, deu os bos días ao aire e seguiu coma se nada.
Porque a el tampouco acostumaban a contestarlle, malia ser o maior dos alí presentes. Eu, ademais de ser a máis pequena de todos, sentinme cada vez máis pequeniña con aquelo que sentín coma un desprezo. Marchei con aquela tropiña para a escola e todo transcurriu coa máis monótona das normalidades, eran máis grandes ca min e a meirande parte dos da miña aldea, moito máis presumidos, e ségueno a ser, porque hai cousas que non se perden se non che vén a educación, ou se non les a Pedriño e a Rañolas, cando menos.
Había de todo, é certo, tamén gardo un moi bo recordo dalgúns deles cos que manteño contacto de pascuas en ramos. Aquel día, a miña nai mandárame baixar tamén na parada da casa dos avós, e así fixen, o avó estaba ergueito agardando por min cun sorriso, daquela aínda botabamos carreiras desde os focos ata a casa, e aínda non me deixaba perder.Cando quedamos sós, deume unha azouta e eu non sabía por que. Nunca xamáis algo así nos pasara, e eu non entendía nada. Púxose serio e díxome, a túa boa educación que nunca dependa do resto, porque a mala palabra queda na boca de quen a di. Repites cento e un anos os bos días malia que ninguén chos conteste. Porque eso é problema deles, non teu. E así fago desde aquela, mesmo lle mando aos meus alumnos quitar as gorras na Academia, porque o avó así o querería. Gústame cando se dirixen a min sen esixencias, cando premia o por favor. Igual ca eu o empregaba para que el me tivese a tortilla sen cebola para comer na mesa.
Nun dos últimos partidos de fútbol que fun ver con L. o árbitro tratando de calmar os ánimos encendidos logo dunha xogada tensa, sentenciou dirixíndose ao porteiro rival que xa estaba preto da porteria contraria: “O gardameta á portería, por favor e grazas”.
Tan pouco acostumadas a estes xestos de boa educación neste contexto, L. e máis eu mirámonos cómplices e desde aquela, por favor e grazas, cada vez que precisamos algo unha da outra. E que non se perda.
Case todas as cousas, son cuestión de educación, que ou a tes ou careces dela, e nada ten que ver con ir á escola, porque Libardo foi á escola de pago cun candil polas congostras de noite, porque de día tiña que ir labrar, e ninguén o era máis ca el. Así que como el dicía, con palabras e bos modais, ábrense portas principais.