Fernanda Arrojo: “O medo limita a vida de moitas persoas con discapacidade”
Por Jessica Fernández
A escritora e presidenta de ASPACE, Fernanda Arrojo naceu hai máis de 50 anos en Lugo e con Parálise Cerebral debido a “algún problema que ocasionase unha diminución de osíxeno no meu cerebro. Con seguridade, non o sei. Pero aprendín a non darlle importancia ao como, senón ao que: a que secuelas tivémonos que enfrontar a miña nai e eu (unha tetraparesia espástica con problemas de fala)”, tal como escribía ela mesma no relato ‘Sempre ao meu lado’ que escribiu en 2019.
De que trata a súa nova obra ‘Turno de vacaciones’?
Turno de Vacaciones ten como protagonista a Amanda, á que lle concederon unha quenda de vacacións en Mallorca, incluído no Programa de turismo social para persoas con discapacidade que convoca unha entidade do sector denominada COEME. Pero, por mor dun feito inesperado e sorprendente, emprenderá unha viaxe que non só se limitará ao goce destas vacacións, senón que durante as mesmas viaxará ao pasado para comprender todo o que está a vivir. Por iso, hai dúas narradoras, a omnisciente e a propia Amanda; e dous tempos na historia: o presente no que a protagonista conta o que pasa na viaxe; e un pasado que fai referencia ao vivido por Amanda, vinte e un anos atrás. Na obra hai varias ilustracións de Camino Casabella, pintora que acaba expoñer non Vello Cárcere e o prólogo foi escrito por un colega, traballador social e escritor, Pablo Veiga.
En que se diferencia esta obras das anteriores?
No xénero literario utilizado. A miña primeira publicación foi un traballo de investigación social. Como traballadora social de profesión e como persoa con parálise cerebral quixen indagar na confluencia de circunstancias que discriminan ás persoas con diversidade funcional, sobre todo ás mulleres. Devandito traballo acabou sendo gañador da XVIII Bolsa Roosevelt 2020, titulado: ‘Interseccionalidad de género y discapacidad: Las capas de la cebolla’, publicado grazas á editorial dun colega, Alejandro Robledillo. Ademais de investigar, gústame escribir e participei en varios concursos. Algúns deles convocados pola editorial Diversidade Literaria. Co tempo, esta editorial contactou comigo para que participase como coautora nunha antoloxía de relatos, baixo o título: ‘El legado de las voces silenciadas’. E un ano despois, esta mesma editorial proponme a publicación dunha obra individual, que é esta novela curta, na que pretendo transmitir unha mensaxe: o medo como barreira que limita a vida de moitas persoas con discapacidade. E fágoo narrando unha historia ficcionada baseada en experiencias propias e alleas.
Como cre que vai ser a acollida desta obra por parte da sociedade?
Espero e desexo que ben. Aínda que a edición é moi limitada e estará en función da demanda. Non son unha escritora profesional, nin o pretendo. Simplemente me encanta comunicar cousas e unha maneira de facelo é escribindo.
É presidenta de ASPACE Lugo, como se leva esta responsabilidade?
Como xa sinalei, son unha persoa con parálise cerebral e, ademais, sempre me interesou a participación social. Unha forma de facer real o meu compromiso social é asumindo este cargo directivo na entidade lucense ASPACE, como xa o fixen noutras, por exemplo, AUXILIA. ASPACE ten como obxectivo a atención e mellora da calidade de vida de persoas, nenos e adultos, coa mesma condición: ter secuelas dunha parálise cerebral.
Co Proxecto RUMBO impúlsase a autonomía persoal, que máis falta por acadar para as persoas con parálise cerebral?
Proxecto RUMBO é unhas conxunto de accións levadas a cabo por Entidades do ámbito da discapacidade, financiadas por fondos europeos. E está pendente dunha avaliación. Pero o que é evidente é que aínda non se conseguiu ese obxectivo: a autonomía persoal. Estamos nos inicios! E sempre que falemos de persoas que non teñan grandes necesidades de apoio e axuda. Porque as que as temos, padecemos todo tipo de obstáculos para ser autónomas sen deixar de estar en situación de dependencia (debido á discapacidade): desde a falta de accesibilidade non só física (barreiras urbanísticas, arquitectónicas, de transporte), senón tamén de comunicación (o acceso a sistemas alternativos e aumentativos cando non hai comunicación oral) á situación tan deficitaria de recursos moi necesarios como a prestación de asistencia persoal. Non se atopan asistentes persoais! E moitas veces confúndese coa axuda a domicilio, cando do que estamos a falar é de inclusión social, integración laboral e acceso á educación.
Finalmente, cales son os seus proxectos futuros?
No Movemento ASPACE, no que conflúen as entidades e federacións de todo o Estado estamos a traballar para cambiar a imaxe social da persoa con parálise cerebral: pasar da infantilización estrutural á autodeterminación da persoa. E estase facendo baixo o enfoque social de dereitos, a través dunha maior participación das propias persoas con parálises. De aí, unha das últimas campañas de sensibilización social: "Eu decido".