Manuel Muñiz: “É vital que se integre xente nova na Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde”
Jessica Fernández
“Pensando nestes 20 anos, levamos arredor de 500 actividades feitas”, así comeza o presidente da Asociación de Amigos do Patrimonio de Castroverde, que este ano fai 20 anos de traballo por “valorizar todo o patrimonio natural, paisaxístico e monumental do Concello de Castroverde, así como potenciar todo o que ten que ver co Camiño Primitivo”, salienta Manuel Muñiz Besteiro.
A asociación xorde no ano 2005, cando se constitúe, pero o berce dáse no ano 2003, cando unhas 26 persoas se xuntan nunha primeira reunión despois de que Manolo Muñiz, Paco Pestana, Ricardo Polín e outras viran a necesidade de promover un colectivo co que poder facer cousas polo Concello. Un día de feira fixáronse nos pendellos, que estaban caídos, “e ese foi o momento clave no que nos demos conta de que había que facer algo”, lembra Muñiz.
Así, comezaron sendo arredor de 20 persoas, e hoxe son unhas 120, aínda que o presidente lamenta que, de entre elas, xa faleceron 20 “polo menos”, algo que considera “moi duro, porque é xente que estaba máis implicada, aínda que non formara parte da Xunta Directiva, pero que facía o seu traballo, axudabámonos entre todos”.
AS ACTIVIDADES
A actividade comezou en 2005 e xa en novembro puxeron en marcha as primeiras accións. “Fomos a Castroverde de Zamora por febreiro do 2006 para participar no encontro dos Irmandamentos. Despois, viaxamos a Portugal e a Valladolid, xa que estabamos intentando irmandarnos con esas localidades, e foi no 2007 cando se celebrou o primeiro Irmandamento aquí, en Castroverde. O décimo tivo lugar no 2018 tamén en Castroverde, pero coa chegada da pandemia todo quedou paralizado desde entón”. Os Irmandamentos, eran “moi interesantes, pero non foi adiante tal e como era a miña idea, que era facer intercambios entre os pobos, ou nas escolas, pero non se logrou”.
Ademais, lembra que “nós comezamos potenciando o Camiño Primitivo porque era un dos elementos máis visibles e tamén o primeiro; incluso chegamos a colaborar en iniciativas e mesmo en protestas, debido a que o Camiño Primitivo estaba mal sinalizado e non pasaba por Soutomerille. Grazas á nosa insistencia, finalmente, fíxose o trazado desde Vilar de Cas pasando por Soutomerille, e á xente gústalle”.
Tamén están as rutas, que se fixeron moitas. “Grazas a desenvolver rutas, conseguimos que se foran sinalizando, como un panel principal na Vaqueriza en homenaxe a Paco Pestana”, último das rutas sinaladas. Aínda que Manuel Muñiz lamenta que “tampouco vexo a xente de aquí de Castroverde interesada nestas iniciativas, sempre que se fagan cousas poñendo en valor algo, é positivo”.
Outra das iniciativas que levan a cabo desde a asociación é a defensa da Torre da Fortaleza, que consideran que debería ser propiedade do Concello de Castroverde, así como apunta a Soutomerille, “que se foi deteriorando e degradando durante estes anos, e iso pasa en todo o territorio”.
OUTROS PROXECTOS
Ademais das actividades, desde a asociación realizouse un gran traballo de divulgación. Así, publicaron unha obra que lles cedeu Gómez Vilabella, socio de honra, titulada As feiras de Castroverde no século XX. “Cedeu os dereitos á asociación, mais realmente foi el quen a publicou, porque lle gustou moito que existise unha asociación co mesmo nome, á que lle fixemos un recoñecemento”. Ademais, tamén editaron os Itinerarios polo Concello de Castroverde, que inclúen a ruta de Soutomerille, a do Val do río Tórdea, a de Furís a Páramo, a de Montecubeiro a Barredo, a das Fontes (Masoucos) e a dos Muíños.
Tamén, de forma máis persoal, Manuel Muñiz comenta que, percorrendo as rutas, “Antonio, o secretario, e mais eu, recollemos os cruceiros e cruces misionais do Concello de Castroverde; de feito, están publicados en formato dixital, pero tamén sería necesario publicalos en papel. Ao descubrir os cruceiros, decateime de que existía unha asociación de amigos dos cruceiros, na que participei en varias ocasións, e actualmente son socio dela”, explica. E participaron tamén noutras moitas iniciativas, como coa Asociación Terras de Lugo, Irimegos, URG, Queremos Galego, Eólica Así Non, Rede do Rural, etc.
Outro traballo que están rematando este ano ten que ver cos fornos do cal que había en Castroverde. “Isto foi unha sorpresa para min, eu coñecía o de Bolaño, porque está moi ben conservado, pero hai máis”. Así, Manuel Muñiz explica que “houbo tres zonas do cal, a Meda, Bolaño e Fogontelle, que tiña unha caleira e un forno impresionante. Na zona de Bolaño collía as parroquias de Pena, Serés, Castedo, Francelos, Rebordaos, Souto de Torres e Outeiro; e A Meda tiña a caleira e preto houbo tres fornos que desapareceron, segundo o Marqués de La Ensenada. Moitos fornos desapareceron, pero consérvanse, polo menos, e a parte do de Bolaño, uns 10 fornos”.
Ademais, tamén potenciaron a divulgación da Cova da Valiña, que ten 33.000 anos de antigüidade polos restos atopados, coma os últimos sartegos descubertos na parroquia de Páramo, que son do século XI. “Non sabemos como está a situación agora, pero fixemos moitas cousas, e incluso recoller árbores senlleiras, etc.”.
AXUDAS E FUTURO
O Concello de Castroverde apoia á entidade, xa que o seu local é o Concello vello de Castroverde, pero o presidente comenta que anualmente lles asignaban “sempre o mesmo que ao resto das asociacións”. Houbo momentos puntuais nos que recibiron colaboracións extraordinarias, como cando se celebraron os irmandamentos, nos que “asumiron todos os gastos cando viñeron aquí”, mais engade que, fóra destas ocasións, nunca tiveron axudas especiais.
Exemplo disto é a sinalización da ruta do Val do río Tórdea, que custou preto de 20.000 euros, e do cal o Concello proporcionou apenas 1.500 euros, “e 1.esa cantidade foi o que custou o panel principal”. En cambio, moitas das actividades que se fixeron, sinalización de rutas, actos no CPI foi grazas ao Xacobeo, na época do bipartito, “o que agradecemos”. Porén, tras o cambio na Presidencia, “deixamos de recibir axudas; algo que non entendo”.
Finalmente, destaca que grazas á Deputación, “subvencionáronnos grupos de música a través da Vicepresidencia”, e tamén houbo axudas do GDR Terras de Lugo.
Con respecto ao futuro, Manuel Muñiz considera que “para a supervivencia desta entidade, o máis importante é a xente nova. De feito, mentres tivemos as axudas do Xacobeo, durante uns anos, fixemos actividades no CPI de Castroverde, levando música, escritores, e actividades diversas, que ao non percibir dita axuda, non o puidemos seguir facendo”, lamenta. Por iso, considera “vital” que se integre xente nova na asociación. “O problema do despoboamento está aí, e sabemos que os rapaces marchan de Castroverde, pero non falamos de xente nova de 18 anos, senón de 30 ou 40 anos que teña ganas de facer cousas en Castroverde, porque con 60 anos non temos as mesmas ganas nin o mesmo ánimo”, recoñece. “Morre un pobo e unha asociación se non hai xente nova”.