Marisol Bravos, mestra e escritora: “Eu loitei por ser considerada unha persoa, cunha limitación, pero unha persoa”
Por Jessica Fernández
‘Unha historia de superación’ é un libro autobiográfico no que a escritora conta o seu percorrido vital, marcado polas trabas dun mundo discriminatorio no que a autora subliña o seu “carácter e ganas de vivir” para poder facerlle fronte.
Marisol Bravos conta que aos 3 anos sufriu a enfermidade viral poliomielitis, máis coñecida como polio, que se estendeu por España nos anos 50 e 60, cando empezou a chegar turismo a España. A súa vez, Bravos sostén que, “ademais de infectarnos de polio, fomos vítimas do silencio do franquismo, xa que se escondeu esta pandemia para que non afectara ao turismo”, explica. Así, di que nesta obra conta a súa historia, manchada pola discriminación aos “nenos da polio”, “non para remover o pasado, senón para dar a información necesaria e que iso non se repita”, incide. Por outra banda, destaca que, co apoio da súa familia e o seu carácter positivo, foi abrindo portas tanto para ela mesma como para persoas coa mesma enfermidade.
“Nós eramos subnormais, eu teño o certificado de subnormal porque camiñaba con dous bastóns. Non había para nós o concepto de persoa, nós estabamos por debaixo do que era ser normal. Eu non entendía por que nos trataban así e ata moi pouco seguiamos sendo considerados como “diminuídos” na Constitución. Eu loitei por ser considerada unha persoa, con discapacidade, pero unha persoa. Somos diversos e temos que ter recoñecida unha dignidade”, defende. Ademais, engade que “se ti e eu imos dar agora unha volta pola muralla, eu irei en cadeira de rodas e ti irás andando, facemos o mesmo pero de maneiras diferentes. Non ten sentido que nos cualifiquen de “diminuídos”, é resaltar a miña limitación como o que me define, e eu son moitas máis cousas que unha limitación. Tiven problemas para ir ao colexio e durante toda a miña vida, por iso digo que fun abrindo portas. A pesar de todo, conseguín estudar Maxisterio e fun profesora no ensino público durante 37 anos”, argumenta.
Vivir co estigma
Marisol Bravos conta que desde pequena tivo que convivir co estigma. “Cando me tocou ir á escola, a profesora díxolle a meus pais que “a onde ían con esa pequena”, ao que meu pai contestoulle: “é que non teño outra”. Ese é o resumo da miña infancia, xa que meus pais tiveron que ensinarme na casa a ler e escribir. Eu son o que son grazas á familia que tiven, que sempre me apoiou. Así, aos 11 anos marchei ao instituto de Lugo a estudar, porque a min gustábame estudar. Alí, daban por feito que non chegaría a nada cos bastóns. Pero fixen bacharelato de ciencias e con boas notas, aínda que me puxeron que estaba capacitada para as letras no momento de elixir unha carreira de estudos. Nesa época as mulleres non estudaban ciencias e menos se tiñan bastóns. Cando empecei Maxisterio, case me mandan para a casa porque non fixera ximnasia no bacharelato, pero loitei e conseguín que me concederan a exención de ter cursado a ximnasia práctica. Loitei moito por conseguir o que me parecía xusto”, destaca.
Así, outra das conquistas na vida de Marisol foi sacarse o carné de conducir. “Para min foi o cambio máis significativo da miña vida porque o coche adaptado converteuse nas miñas pernas, coas que percorrín diferentes municipios para traballar de mestra”, argumenta. Porén e, a pesar de todo, lembra como a xente lle dicía a súa nai cando a vían que “que nai máis bonita, pero que pena o que lle pasou, oxalá Deus cha levara”. Así, Marisol víase “igual ca outras nenas da clase, pero a xente só vía que levaba dous bastóns, por iso sempre fun independente e autónoma, encargueime das miñas cousas e demostreilles aos demais que era unha persoa normal, pero cunha limitación. Eu non podía cambiar as circunstancias do meu redor, de como me vía a xente, pero cambiei eu a forma de tomalas e o meu carácter vital axudoume moito. Sei que as persoas non dicían as cousas por mal, pero feríanme. A miña foi unha vida complicada, pero eu reafirmábame no que quería conseguir”.
As necesidades das persoas con diversidade funcional hoxe
Na actualidade, o estigma segue a estar aí, tal e como indica Bravos, que recoñece que “eu vivín nos comezos e non nego a evolución, miro cara a atrás e agora todo é moito mellor; pero se miro cara adiante, si que vexo discriminación aínda que é máis sutil, pero existe. Non se pensa nas persoas coma min e segue a haber barreiras arquitectónicas nas cidades. Parece inconcibible que teñamos que loitar por unha rampla nos edificios e nas beirarrúas”, critica.
Por outra parte, recoñece que os edificios públicos de Lugo son accesibles, xa que hai unha ordenanza que aposta pola eliminación de barreiras arquitectónicas, pero sostén que “non se leva a cabo ao 100 %, porque existe lexislación, pero hai xente que non a cumpre. Non se debera licencia de apertura a ningún negocio sen cumprir a ordenanza de accesibilidade”. Así, comenta que a súa enfermidade ten unha segunda fase, o síndrome post-polio, que afecta ás persoas infectadas da polio e que produce un debilitamento nos músculos que se viron afectados pola infección de polio, polo que “agora trasládome en cadeira de rodas para protexer as mans e necesito máis lugares accesibles. Por exemplo, no lugar onde vou presentar o libro, a biblioteca pública, antes non tiña unha rampla ao escenario. Temos que ir traballando e dando pasos para promover a accesibilidade”.
Para conseguir unha inclusión real, aconsella, “deberían eliminarse todas as barreiras arquitectónicas, que ademais son fáciles de eliminar porque é facer unha rampla ou facer unha porta máis grande, supón incremento de reforma, pero é algo físico”. E, por outra parte, pon o foco na educación: “Eu dei clase 37 anos e sigo reivindicando unha escolarización dos nenos con minusvalía e unha educación de calidade con todos os medios que necesiten para abrirlles as portas a esas persoas no futuro. Hai que inculcar a inclusión na educación e facer unha escola e sociedade solidaria”, conclúe.