Brais Revaldería, director de cine: “O meu obxectivo é contar historias de Galicia para darlle visibilidade”
Jessica Fernández
Como nace o seu amor polo cinema?
Meu pai é produtor de televisión, así que desde pequeno foime introducindo un pouco nese mundo. Levábame con el cando traballaba na Televisión de Galicia e, despois, trasladámonos a Madrid, onde comezou a súa carreira en Mediaset. Pouco a pouco, ese entorno da televisión empezou a chamarme a atención. Ademais, sempre me gustou capturar momentos. Desde neno tiña a miña cámara de fotos con carrete para rexistrar situacións e recordos. Xa na adolescencia, arredor dos 14 anos, adquirín as miñas primeiras cámaras de vídeo e levábaas a todas as viaxes cos meus amigos. Ademais, o cinema sempre me fascinou. Teño moi bos recordos de ir ao cine en Lugo, especialmente porque o asociaba coas vacacións: ao chegar a Galicia, sempre atopaba un momento para gozar da gran pantalla. Ao chegar aos Estados Unidos, decidín estudar un máster en dirección de cine e foi alí onde finalmente din o salto definitivo para comezar a miña carreira nesta industria.
Antes de ir aos EEUU, formouse como realizador.
Con 17 anos, ao rematar o colexio, realmente non tiña moi claro que quería facer. Meu pai, por exemplo, é xornalista, e nese momento empezaban a xurdir algunhas carreiras novas, como Comunicación Audiovisual, pero non estaba seguro de se era iso ao que quería dedicarme. Primeiro estudiei unha diplomatura en Madrid de Medios Dixitais, onde aprendín posprodución e deseño gráfico. Era unha formación máis técnica, por así dicilo, pero gustábame moito e axudoume a orientarme sobre o que realmente quería. Despois cursei a carreira en Comunicación Audiovisual e hai 14 ou 15 anos decidín saltar o charco e facer un máster en Dirección de Cine na New York Film Academy.
Fálenos de Fillos do vento: A rapa, que está baseada na tradicional rapa das bestas de Sabucedo, que lle impulsou a elixir esta temática para a súa película?
Desde que saín de España propúxenme como obxectivo contar historias de Galicia. Ao final, levo moito tempo fóra e a morriña segue aí. Como orgulloso galego, e lucense en particular, sempre intento actuar un pouco como embaixador da miña terra. Aínda que a xente pode ter unha idea de Galicia, cando falas de España as primeiras reaccións adoitan ser Madrid ou Barcelona. Eu sempre digo que España ten moito máis que ofrecer e que hai zonas fantásticas como Galicia que merecen ser coñecidas. Enfoqueime nisto desde o primeiro ano: contar historias de Galicia para darlle visibilidade dentro das miñas posibilidades. Comezamos con Ardelucus, hai uns 13 ou 14 anos, que foi o meu proxecto de graduación na New York Film Academy. Despois presentamos A vikinga de Catoira, que gravamos xusto despois de terminar Ardelucus. E, ao rematar A vikinga de Catoira, buscaba outra historia que puidese ter interese global e ao mesmo tempo dar visibilidade a Galicia. A Rapa das Bestas sempre me chamou a atención, porque sendo galego vémoa nas noticias, pero realmente non coñecía a tradición en profundidade. Decidimos ir alí en 2017, ver a festividade cos nosos propios ollos, integrarnos un pouco, coñecer a tradición e convertelo no terceiro proxecto sobre Galicia. Creo que foi un acerto.
Como foi o proceso de producir esta película tras un traballo de 7 anos?
Foi duro, porque moitas veces a xente non é consciente do traballo que realiza a xente de Sabucedo para coidar estes animais. É un traballo que se desenvolve os 365 días do ano, non só durante a semana da festa, e é moi esixente. Eles desprázanse ao monte todos os fins de semana, atenden os animais cando están feridos, recupéranos cando se meten nas fincas dos veciños, e xestionan todas estas situacións que non son fáciles de manexar. É practicamente un estilo de vida moi estrito, e non creo que haxa moitas persoas dispostas a seguilo. Documentar todo ese proceso e facer xustiza ao esforzo que realizan é complicado, porque camiñar horas polo monte xa resulta esixente, e facelo cargando cunha cámara e demais equipos fáiselle aínda máis difícil.
Sobre todo, é un traballo de equipo.
Si, teño que destacar á produtora do proxecto e directora creativa, María Fernanda Ordóñez Morla, que estivo involucrada desde o primeiro ano e desde o primeiro día. Ela é colombiana e, a día de hoxe, é practicamente unha máis en Sabucedo. Non é fácil chegar a outro país, implicarse nunha historia así e sacala adiante despois de tanto tempo, e o seu compromiso foi fundamental. Despois está o noso produtor local, Alberto Rey Basteiro, quen leva a comunicación da Rapa das Bestas desde hai moitos anos. Como nós volviamos cada ano, acabou uníndose ao proxecto, o que facilitou moito o traballo para todos. Por suposto, teño que mencionar sempre á Asociación Rapa das Bestas, que nos abriu as portas desde o primeiro día e nos tratou como parte da familia en cada visita. Foron excepcionais. Este ano nomeáronme aloitador de honra, e contáballes que para min ir alí significa revivir recordos da miña infancia: aqueles momentos no monte, en Lugo, que gardo con moito cariño. Dalgunha forma, volver a Sabucedo é regresar ás orixes. Do equipo tamén quero destacar a Álex Aller, encargado do son e a composición da banda sonora. É asturiano, pero a súa parella é galega, e durante dous ou tres anos veu axudarnos nas gravacións. Realizou un traballo incrible coa música, verdadeiramente fantástico. E, por último, a Pablo Villanueva, un dos realizadores, que actualmente vive en Galicia. Leveino o primeiro ano a gravar comigo e, co tempo, decidiu mudarse a Pontevedra. Creo que eles representan o núcleo forte do equipo, as persoas que estiveron aí desde o principio e que fixeron posible todo este proxecto.
O son, a imaxe, a narración… quen vexa o filme pensará que está vendo algo innovador?
Creo que o que fixemos non se fixera antes. Considero que, en certo modo, en España aínda non se lle está dando a dimensión que realmente ten este proxecto. Levamos unha tradición con máis de cincocentos anos de historia a experimentarse en primeira persoa no festival de cine máis importante do mundo, o pasado mes de maio. Alí recibimos a preto de dúas mil persoas, unha experiencia verdadeiramente incrible. Penso que en España aínda non se é plenamente consciente da relevancia deste tipo de cine inmersivo, porque aínda non se explorou tanto este formato. Noutros países si se está desenvolvendo máis, hai un maior acceso a novas tecnoloxías e a espazos adaptados para este tipo de producións. Por iso tivemos moita sorte de que o Festival de Sevilla nos ofrecera un espazo fantástico para mostrar a experiencia. É fundamental contar cun entorno que realmente faga xustiza ao proxecto, e non son moitos os festivais en España que poidan ofrecer algo así.
Como director, pero tamén como espectador, que cre que é o máis relevante do filme?
Creo que o primeiro que queremos transmitir é algo que en Sabucedo sempre nos recordaban: que, a miúdo, os proxectos documentais que se fan sobre a Rapa das Bestas tenden a xulgar desde fóra o que ocorre alí, sen comprender realmente a esencia da tradición. Coa experiencia inmersiva queriamos precisamente o contrario: mostrar desde dentro o que significa vivir a Rapa, reflectir a conexión profunda que existe entre as persoas do lugar, a natureza e os animais, unha relación moi distinta á que pode ter alguén que vive nunha cidade. O noso obxectivo era situar ao espectador nese contexto, ofrecéndolle durante trinta minutos unha vivencia que reproduza os momentos máis significativos da Rapa das Bestas, como se estivese alí, en Sabucedo, durante a fin de semana da celebración. Isto foi posible porque levamos oito anos gravando no lugar, o que nos permitiu coñecer a tradición en profundidade e saber exactamente que instantes capturar para transmitir a súa autenticidade. Esa experiencia directa é moi difícil de vivir por completo se un acode por primeira vez, porque o monte é extenso e esixente, as xornadas son longas e o esforzo físico considerable. Por iso quixemos ofrecer esta mirada inmersiva, que permite ao público adentrarse na experiencia e sentir a enerxía da Rapa, incluso a quen non poida vivila en persoa, polas condicións do entorno ou por limitacións físicas.
Como valora a súa traxectoria?
Eu nunca permitín que me digan que algo non se pode facer, que non serve ou que non ten sentido. Sempre busco a maneira de que as cousas funcionen. Creo que, debido ás circunstancias nas que me fun formando e á experiencia adquirida traballando en proxectos inmersivos como Xogo de Tronos, Westworld e outros, fun construíndo o meu propio camiño dunha maneira diferente. Talvez non teña a formación convencional dun director de ficción tradicional, pero gústame apoiarme nas novas tecnoloxías, e considero que este tipo de historias sei contalas moi ben. Nese sentido, os resultados están aí, evidentemente. A verdade é que vexo que o cine está decaendo, perdendo público, e as salas non rexistran os resultados que tiñan anos atrás. Así son as cousas, lamentablemente, e creo que o cine necesita evolucionar.
Eu estou poñendo o meu gran de area facendo cousas que, actualmente, en España, realmente, ninguén máis está facendo. Estou intentando innovar porque creo que estou traballando en algo que, co tempo, se consolidará, aínda que agora moitos non sexan conscientes de que representa o futuro desta industria. E cando se dean conta, eu estarei aquí, feliz de axudar ou de facer o que faga falta.
Cales son os seus referentes?
Óliver Laxe, con Sirat, Lois Patiño, que todo o que fai me fascina desde que estreou Costa da Morte, película que vin aquí no Festival de Nova York. De feito, creo que o cine galego está nun momento fantástico; hai moitos directores facendo cousas excelentes, e iso está xenial. En canto a directores de cine documental, que é o que eu fago moito, podo mencionar a David Wally, que é un xenio das experiencias inmersivas. Tamén me inspiran figuras clásicas como Michael Moore, pioneiro na súa época; Dziga Vertov, e talvez John Grierson. En canto ao cine tradicional, David Lynch paréceme extraordinario, e tamén admiro a Martin Scorsese. Ken Burns, por exemplo, é outro referente importante, porque aborda moitas historias de guerra e temas incómodos desde a perspectiva estadounidense. E, por suposto, Werner Herzog e Agnès Varda son tamén grandes influencias para min.
Cales son os seus proxectos futuros?
Quero seguir avanzando e explorando o cine inmersivo. Fomos a Cannes e faltou que comprendesen un pouco a dimensión do que foi. Tivemos a instalación máis grande de todo o festival con Rapa das Bestas, algo que non sei se se volverá repetir. Por outra parte, este é un proxecto independente; non é como se tiveramos detrás a Televisión Española, HBO, Mediaset ou algo así. Comezamos este proxecto nós, pola nosa conta. É certo que, na última fase do proceso, contamos con apoio da Xunta, da Deputación de Pontevedra e do Concello da Estrada, pero o groso da produción sostivémolo nós, coa axuda de varias produtoras que colaboraron ata agora. E iso hoxe en día é moi difícil. É realmente complicado chegar a un festival desta magnitude sen ningún tipo de apoio externo e iso tamén hai que dicilo, poñelo en valor e manifestalo.